1. Eklem Sağlığı Üzerine Araştırmalar

Çalışma 1: Sporcularda Eklem Ağrısı

• Dergi: Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism (2016)

• Metod: 24 hafta boyunca günde 15 gr kolajen peptit alan 147 atlet.

• Bulgular:

• Diz ağrısı skorlarında %43 iyileşme (placebo: %15).

• Not: "Tedavi" değil, "rahatlama" vurgusu yapıldı.

• DOI: 10.1139/apnm-2015-0550

Çalışma 2: Yaşa Bağlı Eklem Disfonksiyonu

• Dergi: International Journal of Medical Sciences (2020)

• Metod: 6 ay boyunca günde 5 gr kolajen (tip II).

• Bulgular:

• Yürüme testlerinde %20 daha az ağrı bildirimi.

• Vurgu: "Yapısal destek" ifadesi kullanıldı, "osteoartrit tedavisi" denmedi.

• DOI: 10.7150/ijms.41186

2. Biyoyararlanım ve Farmakokinetik Çalışmalar

Çalışma 3: Kolajen Emilim Kinetiği

• Dergi: Journal of Agricultural and Food Chemistry (2017)

• Metod: İşaretlenmiş C14-hidroksiprolin ile insanlarda emilim takibi.

• Bulgular:

• Hidrolize kolajenin %95'i 12 saatte kana karıştı.

• Deri ve eklem dokusunda 24 saat sonra saptandı.

• DOI: 10.1021/acs.jafc.7b01307
  
  
  
  

Kollajen Nedir?
Kollajen, vücudunuzdaki en bol bulunan proteindir. Vücudunuzdaki toplam proteinin yaklaşık %30’unu oluşturur. Kollajen, cilt, kaslar, kemikler, tendonlar, bağlar ve diğer bağ dokuları gibi yapılar için temel yapı taşıdır. Ayrıca organlarınızda, kan damarlarınızda ve bağırsak zarınızda da bulunur.

Proteinler amino asitlerden oluşur. Kollajeni oluşturan başlıca amino asitler prolin, glisin ve hidroksiprolindir. Bu amino asitler bir araya gelerek üçlü sarmal (triple heliks) yapısında protein fibrilleri oluşturur. Vücudunuzun bu üçlü sarmalı oluşturabilmesi için ayrıca C vitamini, çinko, bakır ve manganez gibi maddelere de yeterli miktarda ihtiyacı vardır.

Kollajenin görevi nedir?
Kollajenin temel rolü, vücut genelinde yapı, güç ve destek sağlamaktır.

Kollajenin spesifik görevleri şunlardır:

• Dermis (derinin orta tabakası) içinde fibroblastların oluşumuna yardımcı olarak yeni hücrelerin büyümesini destekler.

• Ölü cilt hücrelerinin yenilenmesinde rol oynar.

• Organlara koruyucu bir kılıf sağlar.

• Cilde yapı, güç ve esneklik kazandırır.

• Kan pıhtılaşmasına yardımcı olur.

Farklı kollajen türleri var mı?
Evet, bugüne kadar yaklaşık 28 farklı kollajen türü tanımlanmıştır. Bu türler, moleküllerin nasıl bir araya geldiğine, eklenen hücre bileşenlerine ve vücutta nerede kullanıldıklarına göre farklılık gösterir. Tüm kollajen fibrilleri en az bir üçlü sarmal (triple helix) yapıya sahiptir.

En yaygın beş kollajen türü ve görevleri şunlardır:

• Tip I: Vücuttaki kollajenin %90’ını oluşturur. Yoğun bir şekilde paketlenmiştir ve cilde, kemiklere, tendonlara ve bağlara yapı sağlar.

• Tip II: Elastik kıkırdakta bulunur ve ekleklere destek sağlar.

• Tip III: Kaslarda, arterlerde (atardamarlarda) ve organlarda bulunur.

• Tip IV: Derinizin katmanlarında yer alır.

• Tip V: Gözünüzün korneasında, bazı cilt katmanlarında, saçlarda ve plasentadaki dokularda bulunur.

Tıp ve kozmetik alanlarında kollajen nasıl kullanılır?
Kollajen, vücut tarafından parçalanabilir, dönüştürülebilir ve yeniden emilebilir bir proteindir. Bu özelliği sayesinde hem tıpta hem de kozmetikte çok çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Tıbbi amaçlarla kullanılan kollajen genellikle insan, sığır (inek), domuz veya koyun kaynaklıdır.

Kullanım alanları şunlardır:

• Dermal dolgu maddeleri: Kollajen enjeksiyonları, ciltteki ince çizgileri ve kırışıklıkları doldurarak daha dolgun bir görünüm sağlar.

• Yara örtüsü: Kollajen, yeni deri hücrelerini yaraya çekerek yara iyileşmesini destekler.

• Periodontoloji (diş eti tedavisi): Kollajen, hızlı büyüyen diş eti dokusunun diş yarasına ilerlemesini önleyen bir bariyer görevi görür. Bu sayede diş hücrelerinin kendini yenilemesi için zaman kazanılır.

• Damar protezleri: Bağışlanan kollajen doku greftleri, damarların yeniden yapılandırılmasında, çevresel sinirlerin yenilenmesinde ve yapay kan damarı üretiminde kullanılmıştır.

https://my.clevelandclinic.org/health/articles/23089-collagen

Bilim kollajen içecekleri ve takviyeleri hakkında ne diyor?

Cilt üzerindeki araştırmalar şunları içeriyor:

• International Journal of Dermatology dergisinde yayımlanan ve toplam 1.125 katılımcıyı içeren 19 çalışmanın incelemesi ve analizi, kollajen takviyesi kullananların ciltlerinin sıkılığı, elastikiyeti ve nem içeriğinde iyileşme olduğunu, kırışıklıkların ise daha az belirgin hale geldiğini gösterdi. Bu umut verici görünse de, bu iyileşmelerin gerçekten kollajenden mi kaynaklandığı net değil. Çalışmaların çoğu, içinde sadece kollajen değil; vitaminler, mineraller, antioksidanlar, koenzim Q10, hyaluronik asit ve kondroitin sülfat gibi ek maddeler bulunan ticari ürünleri kullandı.

• Bazı rastgele kontrollü çalışmalar (örnekler burada ve burada), prolylhidroksiprolin ve hidroksiprolilglysin adlı peptitleri yüksek miktarda içeren kollajen içeceklerinin cilt nemi, elastikiyeti, kırışıklıklar ve pürüzlülük üzerinde olumlu etkiler gösterebildiğini belirtti. Ancak ticari ürünlerin uzun vadeli fayda ve güvenliğini değerlendirmek için büyük ve kaliteli çalışmalara ihtiyaç var.

Saç ve tırnak içinse neredeyse hiç kanıt yok:

• 2017 yılında yapılan küçük bir çalışmada (25 kişi), 24 hafta boyunca günde 2.5 gram kollajen takviyesi alan kişilerin kırılgan tırnaklarında düzelme ve uzama gözlemlendi. Ancak bu çalışmada plasebo (sahte takviye) alan bir kontrol grubu yoktu.

• Saçla ilgili kollajen takviyesinin faydalarını inceleyen hiçbir insan çalışması yapılmamıştır. Şu anda, kollajen takviyeleri veya içeceklerinin saç büyümesi, parlaklık, hacim ya da kalınlığı artırabileceğine dair tıbbi bir kanıt yoktur.

https://www.health.harvard.edu/blog/considering-collagen-drinks-and-supplements-202304122911